زمانی که میخواهید یک سیستم نرم‌افزاری را توسعه دهید، باید مراحلی را طی کنید. یکی از مراحل مهم قبل از توسعه نرم‌افزار، تعیین ساختار و معماری نرم‌افزار است. توسعه یک معماری جدید و یا انتخاب از بین معماری‌های مختلف می‌تواند سخت باشد؛ اما با استفاده از الگوهای معماری نرم‌افزار، می‌توانید مسیر معماری و طراحی نرم‌افزار را در زمان کوتاه‌تری طی کنید.
در این مقاله قصد داریم با انواع الگوهای معماری نرم‌افزار، کاربرد الگوی معماری و تفاوت آن با الگوی طراحی آشنا شویم. همچنین در انتهای مقاله یک شرکت فناوری اطلاعات را معرفی می‌کنیم که می‌تواند مقصد خوبی برای معماران نرم‌افزار و فعالان حوزه فناوری باشد.
الگوی معماری نرم‌افزار چیست؟
الگوی معماری به مجموعه‌ای از طرح‌ها و راه‌حل‌های پیش‌فرض در زمینه معماری نرم‌افزار گفته می‌شود که برای حل مشکلات رایج در فاز طراحی و معماری نرم‌افزار، به کار برده می‌شوند. این الگوها در واقع قوانین و اصولی را برای مدیریت تعامل سیستم‌های پیش‌فرض با یکدیگر تنظیم می‌کنند.
هرچند که الگوی معماری یک تصویر دقیق و با جزئیات از سیستم شما را ارائه می‌دهد، اما معماری واقعی و نهایی شما نیست. الگوی معماری در واقع مفهومی است که در درک المان‌های معماری سیستم به شما کمک می‌کند. چندین معماری مختلف ممکن است در نهایت به یک الگو برسند؛ به همین خاطر هم الگوها را به عنوان «طرح‌هایی که دقیق و سخت تعریف می‌شوند و زیاد از آن‌ها استفاده می‌شود» می‌شناسند.
اهمیت و مزایای استفاده از الگوهای معماری
از آن‌جایی که الگوهای معماری نرم‌افزار می‌توانند مشکلات مختلفی را در بخش‌های مختلف سیستم حل کنند، اهمیت بسیار زیادی در فرایند توسعه نرم‌افزار دارند. به طور خلاصه، می‌توانیم موارد زیر را از اهمیت و مزایای استفاده از الگوی معماری نرم‌افزار بدانیم:
- ویژگی‌ها و رفتارهای اساسی نرم‌افزار را تعریف می‌کند.
- کیفیت و کارایی را بالا نگه می‌دارد.
- سیستم را چابک می‌کند.
- برای مشکلات مختلف راه‌حل ارائه می‌دهد.
- بهره‌وری را افزایش می‌دهد.
انواع الگوی معماری نرم‌افزار
الگوهای معماری زیادی وجود دارند که می‌توانند به نقشه راه شما برای طراحی و معماری نرم‌افزار تبدیل شوند. اما در این بین الگوهای معروفی وجود دارند که بیشتر از بقیه جامعیت دارند و استفاده می‌شوند. این الگوها عبارتند از:
- الگوی معماری میکروسرویس
- الگوی معماری Client-Server
- الگوی معماری لایه‌ای (Layered)
- الگوی معماری MVC
- الگوی معماری Master-Slave
- الگوی معماری میکروکرنل (Microkernel)
- الگوی معماری Event-driven
- الگوی معماری Pipe-filter
- الگوی معماری Event-bus
- الگوی معماری Broker
کدام الگو را انتخاب کنیم؟
انتخاب الگوی مناسب برای معماری سیستم، بستگی به نیاز و ساختار سیستم شما دارد. برای مثال در معماری میکروسرویس، فرایند توسعه، انتشار، تست و مقیاس‌پذیری آسان و چابک است؛ اما بهره‌وری و سرعت سیستم به دلیل توزیع بخش‌های مختلف پایین می‌آید.
در معماری لایه‌ای، ایجاد تغییرات و افزایش مقیاس می‌تواند باعث مشکلات عمده‌ای در سیستم شود اما تست سیستم و توسعه آن به دلیل لایه لایه بودن آسان است.
با توجه به برنامه‌ای که برای سیستم دارید، تغییرات آینده و یا افزایش مقیاس احتمالی، بحث‌های امنیتی و …، بهتر است که ابتدا به خوبی انواع الگوها را بشناسید و سپس با توجه به طراحی اولیه سیستم و برنامه اجرایی آن، معماری مناسب را انتخاب کنید.
تفاوت الگوی طراحی (Design pattern) و الگوی معماری
بین الگوی معماری و الگوی طراحی، مرز بسیار باریکی وجود دارد و به همین خاطر بسیاری از افراد این دو تعریف را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند. بگذارید این تفاوت را با یک مثال ملموس توضیح دهیم.
فرض کنید شما و تیمتان باید یک خانه بسازید و در آن زندگی کنید. برای شروع، شما باید یه نقشه داشته باشید که به شما بگویید چطور آجرها را کنار هم قرار دهید تا به یک خانه با اتاق خواب، سالن، آشپزخانه و … برسید. پس از اینکه خانه آماده شد هم باید وسایل مختلفی را برای آن بخرید که قابل سکونت باشد؛ برای مثال لوازم آشپزخانه، سرویس خواب و ….
بخشی از کار که به شما می‌گوید یک خانه باید چطور ساخته شود الگوی معماری، و بخشی که به دکوراسیون داخلی می‌پردازد، الگوی طراحی است.
در یک سیستم نرم‌افزاری، الگوی معماری به شما می‌گوید که منطق تجاری، منطق پایگاه داده، رابط کاربری و … چطور باشند. در حالی که الگوی طراحی برای پیاده‌سازی و اجرای منطق‌های مختلف و … به کار برده می‌شود.
ویستا سامانه آسا
ویستا سامانه آسا یکی از شرکت‌های فناوری اطلاعات در ایران است که در زمینه توسعه نرم‌افزارهای مالی و بازار سرمایه فعالیت می‌کند. محصول شاخص این شرکت که زیرمجموعه گروه مالی آگاه است، اپلیکیشن معاملاتی آساتریدر است که برای معاملات برخط بورسی طراحی شده است.
ویستا سامانه آسا از جمعی از کارشناسان IT، برنامه‌نویس‌ها و توسعه‌دهنده‌ها تشکیل شده است که هدف اصلی آن‌ها، توسعه نرم‌افزارهای مدیریت دارایی، معاملاتی، سرمایه‌گذاری و … است تا این فرایندها را برای عموم مردم آسان کنند. تیم‌های مختلف فنی در این مجموعه، از معماری‌های مختلفی برای توسعه نرم‌افزارهای آسا استفاده می‌کنند.
اگر میخواهید به عنوان یک معمار نرم‌افزار در یک شرکت فناوری اطلاعات با تیم جوان و تکنولوژی‌های روز دنیا کار کنید، می‌توانید در سایت آسا از طریق صفحه «همکاری با آسا» رزومه خود را برای این شرکت ارسال کنید. همچنین در «بلاگ آسا» می‌توانید مقالات مختلف معماری نرم‌افزار، طراحی نرم‌افزار و الگوهای طراحی و … را بخوانید و بیشتر با مطالب این حوزه آشنا شوید.