اگر به مقالات تکنولوژی علاقه‌مند هستید، حتماً درباره اینترنت اشیاء (IoT) تا حدودی خوانده‌اید. این حوزه که در صنایع مختلف به کار گرفته می‌شود، اهمیت ویژه‌ای در پزشکی دارد. اینترنت اشیاء پزشکی (IoMT) که به عنوان اینترنت اشیای مراقبت‌های بهداشتی نیز شناخته می‌شود، شامل طیف وسیعی از دستگاه‌ها و نرم‌افزارهایی است که به شبکه متصل می‌شوند.
کاربرد و چالش‌های اینترنت اشیا در پزشکی
اینترنت اشیا (IoT) در بخش‌های مختلف بهداشت و درمان کاربردهای متنوعی دارد. در واقع، کاربرد دستگاه‌های اینترنت اشیاء پزشکی (IoMT) شامل تجهیزات مختلفی است. از دستگاه‌های بزرگ مانند دستگاه‌های ام‌آرآی (MRI) تا دستگاه‌های کوچکتر مانند پمپ‌های انفوزیون، گلوکومترها، دماسنج‌های هوشمند و مانیتورهای ضربان قلب، همگی در پزشکی به کار می‌روند.
علاوه بر این، سیستم‌های پاسخ اضطراری شخصی (PERS)، دستگاه‌های نظارت بر بیمار از راه دور (RPM)، حسگرها و دوربین‌های کوچک قابل بلع برای آندوسکوپی نیز بخش قابل توجهی از چشم‌انداز اینترنت اشیا در پزشکی را تشکیل می‌دهند.
علاوه بر دستگاه‌های نظارتی که به‌روزرسانی وضعیت را به کادر درمان منتقل می‌کنند، ردیابی مکان و نظارت بر بیماران و تجهیزات پزشکی در بیمارستان‌ها و همچنین مدیریت سفارشات دارویی از دیگر کاربردهای اینترنت اشیاء پزشکی (IoMT) به شمار می‌رود.
دانش لازم برای مواجهه با چالش‌های محیطی مرتبط با هر دستگاه اینترنت اشیاء پزشکی و ایجاد سیستم‌های مستقل، امن و محافظت‌شده بسیار مهم است.
به عنوان مثال، همان‌قدر که دستگاه ام‌آرآی (MRI) پرکاربرد است، می‌تواند با چالش‌های متعددی نیز همراه باشد. آهنرباهای قدرتمند این دستگاه‌ها می‌توانند به کامپیوترهای نزدیک آسیب برسانند و با سیگنال‌های رادیویی تداخل ایجاد کنند. این دستگاه‌ها معمولاً قادر به برقراری ارتباط صحیح با سیستم‌های بی‌سیم یا بلوتوث نیستند. به همین دلیل، برای شبکه‌سازی از اتصالات سیمی و پورت‌های سریال RS-232 یا رابط‌های USB استفاده می‌کنند.
علاوه بر این، دستگاه‌های ام‌آرآی باید از یک منبع تغذیه قوی (Power Supply Unit) استفاده کنند که قادر به تولید بیش از صد کیلووات نیرو باشد. در مقابل، دستگاه‌هایی مانند گلوکومترها و پمپ‌های تزریق معمولاً با برق شهری کار می‌کنند و می‌توانند از طریق وای‌فای به اینترنت متصل شوند. برخی از این پمپ‌ها و گلوکومترها حتی به باتری مجهز هستند تا در زمان قطعی برق خاموش نشوند و به مدت سه تا دوازده ساعت به کار خود ادامه دهند.
پیاده‌سازی اینترنت اشیا پزشکی
برای اجرا و پیاده‌سازی اینترنت اشیا پزشکی می‌بایست تجهیزات پزشکی شبکه شوند تا از این طریق داده‌ها را به سیستم‌های داخلی یک مرکز بهداشتی ارسال شوند. در این فرایند لازم است به چند نکته توجه شود:
- حریم خصوصی: حفاظت از اطلاعات پزشکی و محرمانه بودن آنها اهمیت ویژه‌ای دارد. از آنجایی که دستگاه‌های اینترنت اشیا پزشکی ، داده‌های حساس سلامت افراد را جمع‌آوری می‌کنند، مهم است که حریم خصوصی بیماران رعایت شود و هیچ کس به این اطلاعات دسترسی پیدا نکند.
- امنیت: دستگاه‌هایی مثل ماشین‌های بی‌سیم که علائم حیاتی را در کنار تخت بیمار نظارت می‌کنند، باید به صورت ایمن مدیریت شوند تا اطلاعات سلامت بیمار محرمانه بماند. در نتیجه امنیت برای دستگاه‌های اینترنت اشیا پزشکی بسیار مهم است. چرا که این دستگاه‌ها حافظه محدودی دارند و باید اطلاعات را به جای دیگری بفرستند. به همین خاطر برای اجرای پروتکل‌های امنیتی می‌بایست مهندسین فناوری اطلاعات برای استقرار سیستم‌های اینترنت اشیا درک کاملی از نقش هر دستگاه در جریان کار پزشکی داشته باشند و فایروال‌ها را در لایه‌ها و برای حفاظت ایجاد کنند.
- برق: تامین برق از طریق شبکه، منبع تغذیه جداگانه یا باتری و تضمین امنیت و حریم خصوصی، در یک مرکز بهداشتی بسیار حیاتی است. چرا که دستگاه‌ها برای درمان بیماران به کار می‌روند و کارکرد مداوم آنها بسیار مهم است. عملکرد و امنیت دستگاه‌های اینترنت اشیا پزشکی (IoMT) برخلاف دستگاه‌های معمولی (IoT) کاملا می‌تواند بر نتایج وضعیت بیماران و حتی مرگ و زندگی آنها تاثیر مستقیم بگذارد.
گذشته از مواردی که برای کاربرد اینترنت اشیای پزشکی نام بردیم، می‌توان به دستگاه‌های دیگری همچون دماسنج‌های هوشمند بیمارستانی و پمپ‌ها اشاره کرد. همچنین دستگاه‌هایی هستند که می‌توانند از SD کارت‌ها برای ذخیره داده‌های بیمار استفاده کنند. دستگاه‌های سیستم‌های پاسخ اضطراری شخصی (PERS) و دستگاه‌های نظارت بر بیمار از راه دور (RPM) و دستگاه‌های پوشیدنی دارای باتری، برخی ضدآب که عموماً دارای حافظه رم و ذخیره‌سازی داخلی کمی هستند.