گاهی اوقات برای کامپیوترهایی کاملاً پایدار نیز اتفاقاتی رخ می‌دهد که هرگز انتظارشان را نداشته‌ایم. چنین رویدادهایی ممکن است به از دست رفتن فایل‌های مهم ما منجر شوند و کاملاً برایمان دردسر ساز گردند. ضمناً نمی‌توان زمان و هزینه‌ای که باید برای عیب‌یابی و ریکاوری سیستم صرف کنیم را هم نادیده گرفت.
در چنین مواقعی داشتن نسخه‌ی پشتیبان از فایل‌ّهای کلیدی و مسلط بودن به ابزارهای ریکاوری سیستم یک ضرورت محسوب می‌شود. در همین راستا در ویندوز ۱۰ ابزارهای مختلفی برای پشتیبان‌گیری و ریکاوری تعبیه شده است و در ادامه قصد داریم مروری داشته باشیم بر این ابزارها و کاربرد هر یک را نیز بیشتر بشناسیم.
ابزارهای پشتیبان‌گیری مقیم ویندوز ۱۰
File History
«فایل هیستوری» نخستین بار در ویندوز ۸ معرفی شد و هنوز هم به عنوان اصلی‌ترین راه‌حل پشتیبان‌گیری در ویندوز ۱۰ حاضر است. گفتنی است که این ابزار یک نسخه‌ی پشتیبانِ کامل از تمامی فایل‌های شما ایجاد نمی‌کند و به جای اینکار تمرکزش روی بک‌آپ گیری بی‌نقص از فایل‌های شخصی و مهم کاربر قرار گرفته. کافیست فایل هیستوری را تنظیم نمایید تا از فایل‌های مهم شما روی یک هارد اکسترنال پشتیبان بگیرد و سپس دیگر دغدغه‌ای از بابت عملکرد آن نخواهید داشت و تنها باید اجازه دهید کارش را انجام دهد.
فایل هیستوری نه تنها به صورت مداوم و منظم از فایل‌ها پشتیبان می‌گیرد، بلکه این امکان را فراهم می‌آورد که در صورت نیاز یکی از نسخه‌های قبلی فایلی را بازیابی کرده و مجدداً مورد استفاده قرار دهید
به صورت پیش‌فرض ابزاری که در بالا از آن سخن گفتیم از فولدرهای شخصی و مهم شما مانند «دسکتاپ»، «Documents»، «Downloads»، «موزیک»، «تصاویر» و «ویدیوها» بک‌آپ می‌گیرد و همانطور که احتمالاً می‌دانید تمامی این فولدرها در فولدر دیگری با عنوان «User» جای گرفته‌اند.
شما می‌توانید برای فایل هیستوری تعریف کنید که از هر کدام از این فولدرهایی که ذکر شد پشتیبان نگیرد و در عوض به جای آنها از دیگر فولدرهایی که حاوی اطلاعات مهم‌تری هستند بک‌آپ گیری به عمل آورد
شایان ذکر است که وقتی قصد بازیابی فایل‌ها را دارید، قادر هستید به مرور مجموعه‌ای از فایل‌ها و فولدرهایی بپردازید که توسط فایل هیستوری از آنها پشتیبان‌گیری شده است.
همانطور که به دفعات اشاره شد ابزار فایل هیستوری امکان دسترسی به نسخه‌های مختلفی از یک فایل را که در طول زمان ایجاد کرده‌اید مهیا می‌سازد و شما می‌توانید با مرور این نسخ هر یک را که مناسب‌تر است بازیابی کنید.
Backup and Restore
مایکروسافت از گذشته‌های بسیار دور و از دوران ویندوز ۷ قابلیت Backup and Restore را در اختیار کاربران سیستم‌عامل خود گذاشته است. این قابلیت در ویندوز ۸ هم حاضر بود، در ویندوز ۸.۱ حذف شد و اکنون مجدداً در ویندوز ۱۰ بازگشته است.
Backup and Restore به شما اجازه می‌دهد کلیه بک‌آپ‌ّهایی که با آن تحت ویندوز ۷ تهیه کرده‌اید را مجدداً روی سیستم تحت ویندوز ۱۰ خود بارگذاری کرده و داده‌ها و فایل‌های مربوطه‌شان را بازیابی و باز‌خوانی کنید
بازیابی بک‌آپ‌های مرتبط به دوران ویندوز ۷ اصلی‌ترین علتی است که سبب شده مایکروسافت هنوز هم این ابزار را روی آخرین نسخه سیستم عاملش عرضه کند، اما با این حال بازهم کاربران می‌توانند از آن برای پشتیبان‌گیری از کامپیوتر تحت ویندوز ۱۰شان بهره بگیرند. در ضمن روش استفاده از Backup and Restore نیز در قیاس با قبل دستخوش هیچ تغییر خاصی نشده است.
بر خلاف راه‌حل‌های مدرنی مانند فایل هیستوری، شما می‌توانید از Backup and Restore استفاده کرده و به سادگی از هر آنچه روی هارد درایو کامپیوتر خود دارید پشتیبان بگیرید. تفاوت اصلی اینجاست که در هنگام ریکاوری ابزار قدیمی‌تر امکان دسترسی به نسخه‌های مختلفی از فایل‌ها را مهیا نمی‌سازد و تنها آخرین نسخه را در اختیار شما می‌گذارد.
برای دسترسی به Backup and Restore پس از باز کردن منوی استارت، عبارت «backup» را در این منو جستجو کنید تا بلافاصله این ابزار در اختیارتان قرار گیرد.
تعریف و راه‌اندازی شیوه‌ی پشتیبان‌گیری نیز بسیار ساده است. ابتدا یک هارد اکسترنال را برای ذخیره داده‌های پشتیبان انتخاب می‌کنید، سپس فایل‌ها و فولدرهایی که قرار است از آنها بک‌آپ گرفته شود را معین می‌نماید و در نهایت یک برنامه زمانی برای فرآیند پشتیبان‌گیری تعریف می‌کنید. پس از این مراحل دیگر همه چیز به صورت خودکار و بر اساس برنامه زمانی که مشخص کردید رخ می‌دهد و در تاریخ‌های معینی بک‌آپی از فایل‌های مورد نظر روی هارد اکسترنال‌تان ذخیره خواهد شد.
System Image Backups
در درون ابزار Backup and Recovery گزینه‌ای وجود دارد که با آن می‌توانید یک ایمیج کامل و بی‌نقص از سیستم خود تهیه کنید. در اصل با استفاده از این گزینه ایمیجی از کل فایل‌های شما مانند فایل‌های شخصی، برنامه‌های نصب شده، فایل‌های سیستم‌عامل و… تهیه می‌شود و دیگر فرآیند بک‌آپ گیری به تعدادی فایل و فولدر انتخابی محدود نخواهد بود.
در صورتیکه از این شیوه برای پشتیبان‌گیری استفاده کنید، هر زمان که هارد کامپیوترتان دچار هر نوع نقصی شود دیگر لازم نیست نگران چیزی باشید. در چنین وضعیتی فقط کافیست یک هارد جدید روی سیستم خود سوار کرده و ایمیجی که توسط «System Image Backups» تهیه شده است را جایگزین کنید. به این ترتیب به سادگی هر چه تمام‌تر از نصب مجدد ویندوز، برنامه‌ها و بازیابی فایل‌های خود بی‌نیاز خواهید شد.
هر چند روشی که توضیح دادیم بسیار ایده‌آل به نظر می‌رسد اما نکات منفی نیز راجع به آن وجود دارد. فرآیند بک‌آپ گیری در این راهکار قدری کند است، اگرچه اختصاص دادن یک شب کامل به آن احتمالاً کافی خواهد بود. همچنین از آنجایی که در حال پشتیبان‌گیری از همه چیز هستید احتمالاً فضای هارد دیسک به مراتب بیشتری را برای ذخیره‌سازی ایمیجِ بک‌آپ نیاز دارید. در روند ریکاوری –یا همان بازیابی اطلاعات- نیز قادر به بازیابی یک فولدر یا فایل خاص نخواهید بود و باید کل ایمیج و تمامی محتویات آن را به صورت یکجا ریکاوری کنید.
از یاد نبرید در کامپیوتر‌های تحت ویندوز ۸ یا ۱۰ چندان هم به تهیه یک ایمیجِ پشتیبانِ کامل نیاز نیست، زیرا در چنین سیستم‌‌هایی شما می‌توانید با ویژگی «Reset your PC»، سیستم عامل کامپیوتر خود را به حالت اولیه پیش از استفاده از آن بازگردانید. پس از انجام اینکار کافیست مجدداً اپ‌های خود را نصب کرده و فایل‌های ضروری‌تان را از نسخه‌ی بک‌آپشان بازیابی کنید. بدیهی است چنین روشی بسیار ساده‌تر و معقول‌تر است تا اینکه بخواهید هر بار یک فرآیند پشتیبان‌گیری کُند و طولانی را از سر گذرانده و در نهایت هم حجم بالایی از هارد اکسترنال خود را به ذخیره یک ایمیجِ بک‌آپ اختصاص دهید.
با وجود همه‌ی توضیحاتی که دادیم اگر بازهم تمایل دارید از ویژگی System Image Backup استفاده کنید کافیست در ویندوز ۱۰ به سراغ کنترل پنل و بخش Backup and Restore رفته و در ستونِ سمتِ چپِ پنجره، روی گزینه‌ی «Create a system image» کلیک کنید.
ابزارهای بازیابی مقیم ویندوز:
System Restore
وقتی در ویندوز به مشکلی جدی بر می‌خورید و راه‌حل‌های معمول نمی‌توانند آن را رفع کنند System Restore راهکار و ابزاری است که باید به سراغش بروید، خصوصاً اگر مشکل شما پس از نصب یک برنامه‌ی جدید و یا درایور سخت‌افزاری به روز شده پدید آمده باشد.
سیستم Restore از طریق ایجاد «نقاط بازیابی» یا همان «Restore Pointها» کار می‌کند. نقاط بازیابی شامل کپی از فایل‌های سیستمی ویندوز، برخی از برنامه‌های خاص، تنظیمات رجیستری و درایورهای سخت‌افزاری هستند. ویندوز در هر هفته یک Restore Point ایجاد می‌کند ولی کاربر نیز این امکان را دارد که در هر زمان خواست یک نقطه بازیابی بسازد؛ در کنار این موارد اگر تغییر خاص و مهمی مانند نصب یک اپِ به خصوص، به روز رسانی درایور یک سخت افزار، یا به روز رسانی سیستم عامل روی کامپیوتر رخ دهند، ویندوز خارج از رویه معمول یک Restore Point را پدید می‌آورد.
اگر پس از هر یک از مواردی که در بالا ذکر کردیم (نصب برنامه، به روزسانی درایور و…) به مشکل برخوردید، باید به سراغ System Restore رفته و نقطه بازیابی را انتخاب کنید که پیش از وقوع مسئله به ثبت رسیده است. با اینکار تنظیمات، فایل‌ها و درایورهای پیشین که فاقد هر نوع مشکلی بوده‌اند جایگزین می‌شوند و می‌توانید بدون دردسر به استفاده از کامپیوتر خود ادامه دهید.
Advanced Startup Options
ویندوز در تمامی ادوار تلاش داشته است محیطی را برای رفع مشکلات کامپیوتر در مواقعی عرضه کند که شروع به کار آن امکان‌پذیر نیست و با مشکل مواجه شده. این محیط که حالا «advanced startup options» نامیده می‌شود، در ویندوز ۱۰ و ۸ وقتی در اختیار کاربر قرار می‌گیرد که سیستم‌عامل نتواند به درستی بوت و بارگذاری گردد.
اما اگر در مواقعی دیگر که ویندوز هنوز بالا می‌آید نیاز داشتید به گزینه‌های مرتبط بهadvanced startup options دست پیدا کنید، ابتدا به قسمت Settings بروید و بعد مسیر Update & Security < Recovery > Advanced Startup را طی کنید و در نهایت روی دکمه‌ی Restart now کلیک نمایید.
روش دیگری نیز وجود دارد و در آن کافیست وقتی در منوی استارت گزینه‌ی Restart را کلیک می‌کنید، همزمان دکمه‌ی Shift را هم پائین نگه دارید.
با دسترسی به «گزینه‌های پیشرفته» -یا همان «Advanced Options»، می‌توانید ویندوز را از طریق ایمیجی که قبلاً تهیه کرده‌اید Restore کنید؛ از «سیستم ری‌استور» برای رفع نقصی که به تازگی پیش آمده بهره بگیرید، به پنجره‌ی خط دستور دسترسی پیدا نمایید و یا به عیب‌یابی کامپیوترتان با استفاده از ابزارهای موجود بپردازید.
Recovery Driver Creator
ویندوز به کاربرانش اجازه می‌دهد تا یک حافظه‌ی USB یا همان فلش را بدل به «درایو بازیابی» (Recovery Drive) کنند، تا اگر به هر دلیلی این سیستم‌عامل دچار یک اشکال جدی شد یا مجبور به تعویض هارد دیسک شدید و نتوانستید به گزینه‌های Advanced Options دسترسی پیدا کنید از این درایو استفاده کرده و گزینه‌های مذکور را در اختیار داشته باشید.
برای ایجاد یک ریکاوری درایو به سراغ منوی استارت رفته و گزینه‌ی Recovery را جستجو کنید و سپس گزینه‌ی Create a recovery drive را انتخاب نمایید
از اینجا به بعد پنجره‌ی Recovery Drive در مقابل شما باز شده و باید دیسک یا حافظه فلشی که می‌خواهید بدل به ریکاوری درایوتان شود را مشخص کنید و سپس اجازه دهید ویندوز بقیه امور لازم را انجام دهد.
پس از اینکه کار به اتمام رسید حافظه‌ی فلش خود را نامگذاری کرده و آن را در جایی امن برای روز مبادا که ممکن است در آن سیستم‌تان به مشکل بر بخورد نگهداری کنید.
Reset This PC
ویژگی «Reset This PC» -یا «ریست کردن این کامپیوتر» یکی از جالب‌ترین ویژگی‌هایی به حساب می‌آید که به ویندوز ۸ و ۱۰ اضافه شده است. از این قابلیت می‌توانید بهره گرفته و تنظیمات سیستم‌عامل کامپیوتر خود را به حالت اولیه و پیش از استفاده‌ی از آن بازگردانید.
با چنین امکانی دیگر هرگز نیازی به نصب مجدد ویندوز ندارید و ضمناً هیچ‌وقت هم لازم نیست دی‌وی‌دی‌های سیستم‌عامل یاد شده را تهیه و نگهداری کنید. در این بین بد نیست یادآور شویم در ویندوز ۸ دو گزینه‌ی مشابه در اختیار داشتید که یکی از آنها «Refresh your PC» و دیگری «Reset your PC» بود.
Refresh your PC تمامی فایل‌ّها و تنظیمات شخصی شما را نگه می‌داشت، اما تنظیمات کامپیوتر را به حالت پیش‌فرض باز می‌گرداند و اپ‌های دسکتاپی که نصب کرده بودید را نیز پاک می‌کرد. اما گزینه‌ی «Reset your PC» تمامی فایل‌ها را پاک و همه‌ی تنظیمات را هم به حالت پیش‌فرض باز می‌گرداند، به گونه‌ای که انگار ویندوز را از اول نصب کرده‌اید.
ویندوز ۱۰ برای اینکه امور را ساده‌تر کند، کاربران را تنها با یک گزینه، یعنی Reset مواجه می‌نماید، اما در طول پروسه‌ی مرتبط به این گزینه به آنها اجازه می‌دهد که انتخاب کنند فایل‌های شخصی‌شان نگه داشته شوند یا پاکسازی گردند
اگر تصمیم گرفتید در طول فرآیندی که در بالا به آن پرداختیم گزینه‌ی «Remove everything» را انتخاب کنید، می‌توانید از ویندوز بخواهید تا کلیه‌ی اطلاعات موجود روی درایو کامپیوترتان را به شیوه‌ای امن و غیر‌قابل بازیابی پاک کند.
در پایان لازم است یادآور شویم بهترین ابزارهای پشتیبان‌گیری و ریکاوری در جهان هم در صورتیکه از آنها استفاده نکنید، در مواقع ضرورت کمک خاصی به شما نخواهند کرد. بک‌آپ گرفتن از کامپیوترها این روزها به شدت آسان شده است، پس از انجام اینکار فرار نکنید تا وقتی با مشکل یا حادثه‌ای رو‌به‌رو شدید به دردسر نیافتید.
منبع: HowToGeek