خنک نگه‌داشتن قطعات کامپیوتر یک مسئله حیاتی است که باعث می‌شود به قطعاتی که هنگام کار کردن داغ می‌شوند، آسیبی وارد نشود. در حال حاضر دو جور سیستم خنک کننده وجود دارد که یکی به وسیله‌ی هوا است و یکی به وسیله‌ی مایع. دستگاه‌های قوی مخصوص بازی یا کارهای گرافیکی، عموما به خنک کننده مایع احتیاج دارند، اما آیا دستگاه شما هم در آن دسته قرار می‌گیرد یا این که سیستم خنک کننده معمولی هم برایش کافی است؟
سیستم خنک کننده مایع چطور کار می‌کند؟
وقتی از سیستم‌های خنک کننده به معنای کلی آن حرف می‌زنیم، منظورمان سیستم‌های یک پارچه خنک کننده مایع (all-in-one) است که عموما برندهای مختلف همچون Corsair یا EVGA آن‌ها را ارائه می‌کنند. در این نوع خنک‌کننده‌ها، شما نیاز ندارید که مایع را در لوله‌ها پر کنید یا کارهای پیچیده انجام دهید، بلکه همه چیز از قبل آماده شده است. این سیستم‌ها عموما از آب برای خنک کردن دستگاه استفاده می‌کنند و به همین دلیل با نام خنک کننده آبی (water-coolin) نیز از آن یاد می‌شوند.
برای نصب این خنک کننده‌ها باید نکات گفته شده در راهنما را پیش ببرید و در نهایت نگاهی بندازید تا جایی از لوله‌ها نشتی نداشته باشد. این سیستم‌ها در مجموع از رادیاتور که یک جعبه‌ی بزرگ با فن‌های تعبیه شده برای خنک کردن مایع بوده، مسدود کننده لوله‌هایی برای جریان دادن مایع بهره می‌برند. به این ترتیب مایعی که به سمت مادربرد می‌رود و بر می‌گردد، گرمای آن را به خود جذب کرده و رادیاتور دوباره مایع برگشت داده شده را خنک می‌کند.
آیا سیستم خنک کننده مایع بهتر از سیستم خنک کننده هوا است؟
از نظر تئوری، سیستم خنک کننده مایع عملکرد بهتری دارد، اما استثنائاتی نیز در این باره وجود دارد. بعضی از سیستم‌های گران‌قیمت و بسیار خوب هوا عملکرد بهتری از سیستم‌های خنک کننده مایع ارزان قیمت دارند. اما در نهایت اگر بخواهیم یک نتیجه‌گیری کلی داشته باشیم، سیستم خنک کننده مایع بهتر هستند.
آیا باید از سیستم خنک کننده مایع استفاده کنیم؟
بسیاری از اهل فن به شما پیشنهاد می‌کنند که اگر پردازنده خود را اور کلاک نمی‌کنید، نیازی نیست حتما از سیستم خنک کننده مایع استفاده کنید و یک سیستم بر پایه هوا نیز کار شما را راه خواهد انداخت. البته اختلاف نظرهایی نیز در این زمینه وجود دارد. در واقع هر چه که شما دمای دستگاه خود را پایین‌تر نگه دارید، عملکرد آن را بهبود خواهید بخشید و وقتی پای دستگاه‌های قوی و کارهای سنگین به میان بیاید، آن وقت پیشنهاد می‌شود حتما به سراغ خنک کننده مایع بروید.
برای مثال آن‌هایی که بازی‌های سنگین را در ساعات بالا تجربه می‌کنند یا تدوینگرانی که ویدیوهای با کیفیت بالا ویرایش می‌کنند یا از افکت‌های سنگین و سه بعدی بهره می‌برند، برای خنک کردن دستگاه خود بهتر است به سیستم خنک کننده مایع بروند تا در نهایت عملکرد دستگاه را بهبود ببخشند.
این را هم در نظر بگیرید که اگر به سراغ سیستم خنک کننده مایع می‌روید، باید فضای کافی در کیس خود نیز داشته باشید. این گونه سیستم‌ها به خاطر رادیاتور و لوله‌ها، فضای نسبتا زیادی در کیس اشغال می‌کنند.
نکات منفی در استفاده از سیستم خنک کننده مایع
با این که این سیستم نفع زیادی برای آن‌ها که از آن استفاده می‌کنند در بر خواهد داشت، اما مشکلاتی نیز با خود به همراه می‌آورد که اولین آن هزینه‌ی بالایی است که برایش پرداخت می‌کنید. برای مثال یک سیستم یک پارچه خنک کننده مایع 240 میلی‌لیتری، حداقل 100 دلار قیمت دارد و اگر به سراغ برندهای خوب بروید، این قیمت خیلی بیشتر خواهد بود.
دومین مشکل پیچیدگی این سیستم‌هاست که در مقابل سادگی سیستم خنک کننده هوا قرار می‌گیرد. شما در سیستم مبتنی بر هوا می‌توانید هر کدام از فن‌ها که به مشکل بر خوردند را به راحتی تعویض کنید، در صورتی که جدا از پیچیدگی نصب و راه‌اندازی، تقریبا هر بخشی که از سیستم خنک کننده مایع شما خراب شد، باید به کل آن را تغییر دهید.
نتیجه گیری
حقیقت این است که تا جایی که به عملکرد دستگاه شما آسیبی وارد نشود، بهتر است از همان سیستم خنک کننده هوا استفاده کنید. اما اگر دستگاهی خیلی قوی دارید و خیلی از آن کار می‌کشید، داشتن سیستم خنک کننده مایع برای شما واجب خواهد بود.