آشنایی با پورت‌های کامپیوتر

کامپیوترها صرف نظر از نوع و قدمت خود دارای پورت‌های فراوانی در عقب و گاها جلوی خود هستند. برخی از این پورت‌ها نظیر USB و HDMI واضح هستند اما گروهی کمتر شناخته‌شده‌اند؛ به خصوص اگر پورت‌هایی قدیمی باشند که امروزه کاربرد سابق را ندارند.به هر حال بد نیست از تمامی پورت‌های سیستم خود اطلاع داشته‌باشید و به همن دلیل در این پست به معرفی آن‌ها صرف نظر از کاربرد و قدمت می‌پردازیم.

برای تسهیل کار، پورت‌ها را در سه دسته‌ی ویدیویی، جانبی و غیره تقسیم کرده‌ایم و در هر کدام طبق تاریخ عرضه از قدیم به جدید حرکت می‌کنیم.

پورت‌های ویدیویی

Compostie Video

یکی از نخستین پورت‌های ویدیویی که در سال ۱۹۵۰ و همزمان با عرضه‌ی تلویزیون‌های رنگی معرفی شد و بسیاری از تلویزیون‌ها و مانیتورهای قدیمی از آن استفاده می‌کردند.

• حل مشکل شناخته نشدن هارد و فلش توسط کامپیوتر

VGA

پورت گرافیک در سال ۱۹۸۷ به هدف تخصیص یک خروجی به مانیتور تعبیه شد. این پورت‌ها معمولا دو پیچ در کنار خود دارند و به این ترتیب از محکم بودن اتصال اطمینان حاصل می‌کنند. امروزه پورت‌های HDMI و DisplayPort تا حد زیادی جای این پورت قدیمی را گرفته‌اند. این پورت تنها تصویر را منتقل کرده و فاقد صدا است.

S-Video

این پورت نیز در سال ۱۹۸۷ معرفی شد و با داشتن ۴ پین(در مقایسه با ۱۵ پین VGA) باز هم تنها تصویر را منتقل می‌کرد. این پورت را می‌توان یک نوع برآیند برای دو مدل قبلی دانست.

Mini-VGA

این پورت از VGA استاندارد کوچک‌تر است و پین‌های کمتری دارد و در دستگاه‌های کوچکتر نظیر لپ‌تاپ‌ دیده می‌شود. لازم به ذکر است که این پورت هم مانند نسخه‌ی استاندارد خود امروزه کمتر دیده شده و جای خود را به HDMI و DisplayPort داده‌است.

DVI

در دهه‌ی ۹۰ میلادی و به هدف جانشینی VGA عرضه‌شد. این پورت ۲۴ پین داشت و با کارآیی بیشتری به انتقال تصویر می‌پرداخت. پورت DVI در سه نوع D(دیجیتال)،A(آنالوگ)، I(آنالوگ و دیجیتال) موجود بود و بسته به نوع خود تا ۲۰۴۸*۱۱۵۲ یا ۲۵۶۰*۱۶۰۰ را در فریم‌ریت ۶۰هرتز ساپورت می‌کرد.

• آشنایی مقدماتی با Raspberry Pi

Mini-DVI

اپل این پورت را برای PowerBook، MacBook و iMac در دهه‌ی ۲۰۰۰ عرضه کرد و مورد انتقاد بالایی هم قرار گرفت. کاربران این حرکت اپل را روشی برای کسب پول بیشتر دانستند؛ چراکه برای استفاده از آن کاربران به آداپتوری مخصوص هم نیاز داشتند که به صورت جداگانه باید خریده می‌شد.

Micro-DVI

این مورد هم توسط اپل به بازار عرضه شد و هدف اصلی ساخت آن، همگام بودن با اندازه‌ی کوچکتر محصولات اپل بود. این پورت هم مانند مورد قبلی نیازمند آداپتوری مخصوص بود.

HDMI

این پورت در اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ میلادی و به عنوان راهی ساده برای انوع ورودی‌ها عرضه شد و اولین پورتی بود که هم صدا و هم تصویر را انتقال می‌داد. امروزه هم HDMI کاربرد زیادی دارد و بر روی بسیاری از دستگاه‌های مختلف مشاهده می‌شود و تقریبا یک جایگزین کامل برای VGA محسوب می‌شود. ضمنا دو مدل mini و micro این پورت بر روی تبلت‌ و گوشی‌ها هم یافت می‌شود که البته بر روی هیچ کامپیوتری وجود ندارند.

DisplayPort

امروزه HDMI پورت اصلی ویدویی محسوب می‌شود اما این به معنای کامل بودن آن نیست. واضح‌ترین مشکل پورت HDMI اجرای رزولوشن ۴K و نیز عدم پشتیبانی صحیح از چندین مانیتور به صورت همزمان است. نقطه قوت DispalPort در همین بخش است. این پورت در سال ۲۰۰۶ عرضه شد و برای روزلوشن‌های بیش از ۱۰۸۰ مطمئن‌ترین و بهترین پورت محسوب می‌شود و نصب آن بر روی دستگاه‌ها برخلاف HDMI کاملا رایگان است.

Mini-DisplayPort

این پورت کوچک هم ساخته‌ی اپل است و تا همین اخیرا بر روی بیشتر MacBook ها استفاده می‌شد. اکنون مدتی است که Thunderbolt اپل جایگزین آن شده‌است. دیگر استفاده‌ی آن بر روی بسیاری لپتاپ‌ها و کارت‌های گرافیک سیستم‌های خانگی است.اتصالگر Thunderbolt ½ از همان اتصالگر فیزیکی این پورت استفاده می‌کند(در ادامه بیشتر به این موضوع می‌پردازیم) و البته اطلاعات غیر صوتی و تصویری را هم منتقل می‌کند.

پورت‌های جانبی

PS/2

این پورت به موس و کیبوردهای قدیمی متصل می‌شود و امروزه USB جای آن را گرفته‌است. بیشتر مادربوردهای امروزی همچنان از این پورت هم پشتیبانی می‌کنند؛ اما می‌توان گفت که این پورت دیگر به پایان زمان خود رسیده‌است.

USB

همانطور که می‌دانید بسیاری از وسایل از این پورت استفاده می‌کنند و از اواسط دهه‌ی ۹۰ تا کنون هنوز یکی از مهم‌ترین پورت‌ها است. USB 1.0 در سال ۱۹۹۶ عرضه شد و تا سرعت ۱۲Mbps را پشتیبانی ‌می‌کرد. نسخه‌ی ۱٫۱ آن هم در سال ۱۹۹۸ آمد و امکان بلندتر کردن کابل به آن اضافه شد.

• آموزش نحوه بررسی میزان خروجی برق پورت‌های USB

USB2.0 در سال ۲۰۰۰ معرفی شد و سرعت آن به ۴۸۰Mbps(400 برابر نسخه‌ی قبل!) رسید.

USB 3.0 هم سال ۲۰۰۸ پا به عرصه گذاشت و سرعت سرسام‌آور ۴٫۸Gbps را به کاربران معرفی کرد که در نسخه‌ی ۳٫۱ (عرضه‌شده در ۲۰۱۳) به ۱۰Gbps رسید. نهایتا هم در سال ۲۰۱۷ USB 3.2 آمد و سرعت نسخه‌ی قبلی را ۲ برابر کرده و به ۲۰Gbps رساند.

Thunderbolt

این پورت مشهور اپل به کمک اینتل ساخته‌شد و در سال ۲۰۱۱ به صورت رسمی به بازار آمد. دو نسخه‌ی اول آن از همان اتصالگر mini-DisplayPort استفاده می‌کرد و این Thunderbolt3 بود که USB-C را جایگزین آن کرد. این نسخه توانایی پشتیبانی از دو مانیتور ۴K در رفرش‌ریت ۶۰Hz و یا یک مانیتور در ریت ۱۲۰Hz را دارد. پورت Thunderbolt3 بیشتر بر روی محصولات اپل دیده می‌شود و البته برخی لپتاپ‌های قدرتمند هم آن را بر روی مادربورد خود دارند.

USB-C

این پورت در سال ۲۰۱۴ و بر پایه‌ی USB 3.0 معرفی شد. USB-C به علت ظاهر متفاوت خود دیگر در اتصال به صورت وارونه مشکلی ندارد و کابل‌ها به هر حالتی وارد آن می‌شوند. ظاهر جمع و جور این پورت موجب شده‌است که به تدریج بیش از پیش بر روی گوشی‌ها دیده‌شود و به نظر می‌آید که در آینده‌ی نه‌چندان دور به خوبی جای USB را بگیرد.

VirtualLink

این پورت اخیرا در سال ۲۰۱۸ توسط NVIDIA، AMD و چند شرکت دیگر برای اتصال هدست‌های واقعیت مجازی به کامپیوتر معرفی شد. پایه‌ی این پورت همان USB-C است و از همین رو پورت USB-C بر روی کارت گرافیک‌های نسل جدید NVIDIA دیده می‌شود.

دیگر پورت‌های کامپیوتر

Surround Sound Connectors

این شش ورودی بر روی بیشتر مادربوردهای استاندارد دیده می‌شوند. استفاده‌ی تکی از آن‌ها برای وسایلی نظیر هدست کاربرد دارد و اتصال همزمان همه‌ی آن‌ها هم برای سیستم‌های صوتی بزرگ به کار می‌آید. امروزه بسیاری از سیستم‌های صوتی از USB استفاده می کنند و این شش پورت به نظر مسیر فراموشی را پیش گرفته‌اند.

Ethernet

نام حرفه‌ای این پورت RJ-45 است و برای اتصال سیستم به اینترنت یا دیگر سیستم‌ها کاربرد دارد. این پورت که دارای ۸ پین است نخستین بار در سال ۱۹۸۰ به بازار عرضه‌شد و از آن موقع روش استاندارد اتصال به اینترنت محسوب می‌شود.